Δημοσίευση - Η χρονική οργάνωση του αφηγήματος στην κατάκτηση της ελληνικής ως πρώτης και ως δεύτερης γλώσσας
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Η χρονική οργάνωση του αφηγήματος στην κατάκτηση της ελληνικής ως πρώτης και ως δεύτερης γλώσσας

Ερευνητική περιοχή:  
    
Είδος:  
Διδακτορική διατριβή

 

Έτος: 2010
Συγγραφείς: Βίκυ Κάντζου
Πανεπιστήμιο: Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Διεύθυνση: Αθήνα
Περίληψη:
Αντικείμενο της διατριβής είναι η περιγραφή και η θεωρητική εξήγηση του πώς αναπτύσσεται η δεύτερη γλώσσα (Γ2) σε ενήλικες. Στο πλαίσιο μιας ερευνητικής παράδοσης που καθιερώθηκε τη δεκαετία του '90, η ανάδειξη των παραγόντων που καθορίζουν την εξέλιξη της Γ2 θεωρείται ότι μπορεί να επιτευχθεί πιο αποτελεσματικά μέσα από συστηματική σύγκριση με την εξέλιξη της πρώτης γλώσσας (Γ1). Στόχος είναι να εντοπιστούν ομοιότητες και διαφορές μεταξύ των δύο αναπτυξιακών διαδικασιών, οι οποίες θα συμβάλουν στην ανίχνευση του ρόλου που διαδραματίζουν οι παράμετροι που διαφοροποιούν παιδιά και ενήλικες, αλλά και στην ανάδειξη των κοινών συνιστωσών τους. Η μελέτη αντιπαραβάλλει τη χρονική συγκρότηση αφηγημάτων στην ανάπτυξη της Γ1 και της Γ2. Μελετώνται τα μέσα που αξιοποιούνται εξελικτικά για τη δήλωση της χρονικής διαδοχής των γεγονότων (εγγενή χρονικά χαρακτηριστικά, όψη, επιρρήματα κ.λπ.) καθώς και της χρονικής σύμπτωσης. Η μελέτη είναι συγχρονική. Η ανάπτυξη της ελληνικής ως Γ1 καταγράφεται σε τέσσερις ομάδες: παιδιά τεσσάρων, εφτά και δέκα χρόνων καθώς και ενήλικες. Η ανάπτυξη της Γ2 αποτυπώνεται σε τρία επίπεδα γλωσσομάθειας: ομιλητές εισαγωγικού, μέσου και προχωρημένου επιπέδου με Γ1 την αλβανική. Αφηγήματα μελετήθηκαν και στα αλβανικά, για να ελεγχθεί η επίδραση της μητρικής στη Γ2. Οι συμμετέχοντες αφηγήθηκαν μια ιστορία με βάση μια ταινία κινουμένων σχεδίων. Τα αποτελέσματα καταδεικνύουν τόσο στη Γ1 όσο και στη Γ2 πιο όψιμη εμφάνιση της σύμπτωσης σε σχέση με τη διαδοχή. Στη Γ1 οι πρώτες απόπειρες δήλωσης και των δύο χρονικών σχέσεων εμφανίζουν αρκετά προβλήματα. Όσον αφορά τα μέσα που αξιοποιήθηκαν, τα παιδιά προτίμησαν ρητή δήλωση για τη διαδοχή μέσω της συνοπτικής όψης και επιρρημάτων ενώ για τη σύμπτωση μέσω χρονικών προτάσεων. Οι ενήλικες όμως αξιοποίησαν στον ίδιο βαθμό τα εγγενή χρονικά χαρακτηριστικά των γεγονότων για τη διαδοχή καθώς και συνομιλιακά υπονοήματα για τη σύμπτωση. Στην κατάκτηση της Γ2, η πορεία είναι διαφορετική. Οι αρχάριοι αξιοποίησαν για τη διαδοχή τα εγγενή χρονικά χαρακτηριστικά των γεγονότων, ενώ η πλειονότητα των ομιλητών μέσου επιπέδου τη συνοπτική όψη και τα επιρρήματα. Στους προχωρημένους επιτυγχάνεται πλέον ισορροπία μεταξύ των δύο τρόπων. Η σύμπτωση σηματοδοτήθηκε με ποικιλία μέσων αλλά συχνά αναποτελεσματικά ως το επίπεδο των προχωρημένων. Η σύγκριση της ανάπτυξης στη Γ1 και στη Γ2 υποδεικνύει ότι διαφορές στο γνωσιακό και γλωσσικό/επικοινωνιακό υπόβαθρο των ομιλητών στα αρχικά στάδια ανάπτυξης οδηγούν σε διαφορές στη δόμηση των αφηγημάτων. Οι ενήλικες συγκροτούν κείμενα με χρονική δομή ακόμη και στο επίπεδο των αρχαρίων. Αντίθετα τα παιδιά αρχικά δεν κατορθώνουν να συγκροτήσουν σαφή χρονική δομή παρά τη συγκριτικά πιο προχωρημένη γνώση του γλωσσικού συστήματος. Ωστόσο παρά τις διαφορές στο υπόβαθρο των ομιλητών, παρατηρήθηκαν και ομοιότητες στη δόμηση των αφηγημάτων, όπως η τάση για γραμμική χρονική οργάνωση και αγκίστρωση σε παρελθοντικό χρόνο.
[Bibtex]