Η ανάπτυξη της πληροφορικής παρείχε και παρέχει πολύτιμα εργαλεία για τη συγκρότηση μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης στην εκμάθηση της γλώσσας, επιτρέποντας την εφαρμογή ποσοτικών μεθόδων στη διερεύνηση της διαδικασίας ανάπτυξής της. Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών δίνουν τη δυνατότητα ανάπτυξης μιας σειράς αποτελεσματικών δραστηριοτήτων σε σχέση με τη γλώσσα, όπως η αξιολόγηση της γλωσσικής επάρκειας παιδιών και ενηλίκων στην Ελληνική ως δεύτερη γλώσσα, η υποβοηθούμενη από υπολογιστή εκμάθηση της γλώσσας (Computer Assisted Language Learning), η ανεξάρτητη αξιολόγηση εκπαιδευτικών παρεμβάσεων γλωσσικής εκμάθησης κ.λπ. Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια έχει δοθεί έμφαση στον τομέα των διαταραχών του λόγου σε παιδιά, καθώς αυτές προκαλούν παρατεταμένες δυσλειτουργίες που επιδρούν σε πολλές εκφάνσεις της ζωής τους, όπως η εκπαίδευση, η συμπεριφορά, οι κοινωνικές σχέσεις και η αυτοεκτίμηση. Σε αυτό το πλαίσιο, αναπτύσσονται μέθοδοι και εργαλεία για την έγκαιρη αξιολόγηση και αντιμετώπιση διαταραχών λόγου και μαθησιακών δυσκολιών, τα οποία στοχεύουν στην ομαλή ενσωμάτωση των παιδιών αυτών στο εκπαιδευτικό σύστημα.

Το ΙΕΛ δραστηριοποιείται ενεργά σε όλους τους παραπάνω τομείς, επιδιώκοντας παράλληλα να ενισχύσει και να επεκτείνει την εμπειρική σύνδεση μεταξύ της έρευνας στην τυπική και μη τυπική γλωσσική ανάπτυξη και των μεθόδων γλωσσικής αξιολόγησης και παρέμβασης. Οι μέθοδοι αυτές, είτε πρόκειται για διαγνωστικά εργαλεία είτε για εκπαιδευτικά υλικά, για να είναι έγκυρα και αποτελεσματικά πρέπει διαρκώς να επαναξιολογούνται και να αναθεωρούνται με γνώμονα την τρέχουσα έρευνα σχετικά με τους μηχανισμούς γλωσσικής κατάκτησης, καθώς και με ποικίλες παραμέτρους, κοινωνικές ή γνωσιακές, οι οποίες επηρεάζουν τη διαδικασία αυτή.

Έμφαση δίνεται στη συστηματική συλλογή και σύνθεση δεδομένων σχετικών με τη γνωσιακή και γλωσσική ανάπτυξη και με την παρακολούθηση της προόδου στην εκμάθηση της γλώσσας σε εκπαιδευτικά περιβάλλοντα. Για το σκοπό αυτό:

• συλλέγονται δεδομένα λόγου ομιλητών της Ελληνικής, συγκροτούνται σώματα κειμένων και αναλύεται η γλωσσική συμπεριφορά παιδιών με τυπική και μη τυπική γλωσσική ανάπτυξη, καθώς και ενηλίκων φυσικών ομιλητών ή ομιλητών που μαθαίνουν την Ελληνική ως δεύτερη γλώσσα
• αναπτύσσονται μετρικές για την ανίχνευση και την ποσοτικοποίηση γνωσιακών και γλωσσικών διαταραχών

Τα αποτελέσματα των ερευνητικών αυτών δραστηριοτήτων αξιοποιούνται στην ανάπτυξη στοχευμένων διαδικασιών αξιολόγησης και αποκατάστασης, ενώ τα ερευνητικά αποτελέσματα στο πεδίο της γλωσσικής κατάκτησης λαμβάνονται υπόψη στο σχεδιασμό και την ανάπτυξη εκπαιδευτικών λογισμικών για την εκμάθηση της Ελληνικής. Οι δραστηριότητες αυτές οδηγούν τελικά σε εκπαιδευτικές και θεραπευτικές παρεμβάσεις που ανταποκρίνονται στις εξατομικευμένες ανάγκες των ομιλητών της Ελληνικής, παιδιών ή ενηλίκων.

Επιτεύγματα:

• Συμμετοχή στο εκπαιδευτικό μεταρρυθμιστικό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση των παιδιών της Μουσουλμανικής Μειονότητας στη Θράκη» (ΕΠΕΑΕΚ Ι και ΙΙ, Ε.Π. Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση) για τα μειονοτικά σχολεία της Θράκης. Στο πλαίσιο της Δράσης «Προσδιορισμός Επιπέδων Ελληνομάθειας» πραγματοποιήθηκε έρευνα για τον προσδιορισμό των επιπέδων γλωσσικής επάρκειας των μαθητών των μειονοτικών δημοτικών σχολείων. Πιο συγκεκριμένα, αναπτύχθηκαν τρία τεστ για την κατάταξη των μαθητών σε επίπεδα γλωσσικής επάρκειας («Ας μιλήσουμε Ελληνικά Ι, ΙΙ, ΙΙΙ») τα οποία χορηγήθηκαν σε αντιπροσωπευτικό δείγμα του μαθητικού πληθυσμού και στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε επεξεργασία και ανάλυση των αποτελεσμάτων της χορήγησης.
• Συμμετοχή στην Πράξη «Εκπαίδευση Αλλοδαπών και Παλιννοστούντων Μαθητών» (Ε.Π. Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση) με φορέα υλοποίησης το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, με αντικείμενο την διερεύνηση της γλωσσικής επάρκειας των αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών που φοιτούν στα σχολεία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Δράση 1: Υποστήριξη της λειτουργίας Τάξεων Υποδοχής, Υποδράση 1.2 Διερεύνηση γλωσσικών αναγκών μαθητών στις Τ.Υ.). Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης Δράσης επικαιροποιήθηκαν τα κατατακτήρια τεστ «Ας μιλήσουμε Ελληνικά Ι, ΙΙ, ΙΙΙ), χορηγήθηκαν σε μεγάλο αριθμό μαθητών (1224 μαθητές) και πραγματοποιήθηκε στατιστική επεξεργασία και ανάλυση των αποτελεσμάτων της χορήγησης. Επιπλέον, αναπτύχθηκαν νέες κατατακτήριες δοκιμασίες για αλλόφωνους μαθητές της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
• Αξιολόγηση των αναγνωστικών δεξιοτήτων στο γενικό πληθυσμό και ανάπτυξη ψυχοπαιδαγωγικών δοκιμασιών για την ανίχνευση σε υπολογιστή αναγνωστικών δυσκολιών
• Ολοκληρωμένη σειρά δοκιμασιών για την ανίχνευση μαθησιακών δυσκολιών (δοκιμασίες αναγνωστικής ακρίβειας και ταχύτητας για ψευδολέξεις, λέξεις και κείμενο, κατανόησης γραπτού λόγου, επανάληψης ψευδολέξεων, παράλειψης φωνημάτων, ακουστικών διακρίσεων, μη λεκτικής ακουστικής επεξεργασίας, μνήμης εργασίας, αριθμητικής και μη λεκτικής νοητικής ικανότητας)
• Ολοκληρωμένη σειρά 14 δοκιμασιών οπτικής και λεξικής διάκρισης, ανάγνωσης, ορθογραφίας, μορφοσύνταξης, κατανόησης, λεξιλογίου, μνήμης εργασίας, μη λεκτικής νοητικής ικανότητας και ρυθμού

Ερευνητικοί και αναπτυξιακοί στόχοι:

• Περαιτέρω προσαρμογή του Κοινού Ευρωπαϊκού Πλαισίου Αναφοράς για τις Γλώσσες στην Ελληνική και ειδικότερα στους νεαρούς μαθητές της Ελληνικής ως Γ2
• Συγκρότηση και υλοποίηση ημι-αυτοματοποιημένης διαδικασίας γλωσσικής αξιολόγησης σε υπολογιστή για όλους τους μαθητές της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που μιλούν την Ελληνική ως Γ2
• Επέκταση του υπάρχοντος Σώματος Κειμένων Ομιλητών της Ελληνικής ως Γ2 με δεδομένα προφορικού και γραπτού λόγου από νέα τεστ και επισημείωση του ΣΚ όσον αφορά φωνολογικά, μορφολογικά, συντακτικά, σημασιολογικά και πραγματολογικά φαινόμενα της Ελληνικής
• Διαχρονική και συγχρονική έρευνα για την κατάκτηση της Ελληνικής ως Γ1 και Γ2
• Διαγλωσσική έρευνα σχετικά με τη γλωσσική ανάπτυξη και τη μεταφορά δομών από τη μητρική γλώσσα
• Έρευνα για την ανάπτυξη του εγγραμματισμού
• Έρευνα για τις γλωσσικές διαταραχές
• Ανίχνευση και αξιολόγηση μαθησιακών δυσκολιών σε μαθητές: δοκιμασίες ευχέρειας και ακρίβειας ανάγνωσης, αξιολόγηση ορθογραφίας με λεπτομερή κατηγοριοποίηση, δοκιμασίες κατανόησης γραπτού λόγου, αξιολόγηση λεξιλογίου και δεξιοτήτων προφορικού λόγου