Οι νοηματικές γλώσσες (ΝΓ) αποτελούν αυτόνομα συστήματα φυσικών γλωσσών, των οποίων το λεξιλόγιο, η μορφολογία και η σύνταξη, παίρνουν υπόσταση και λειτουργούν στον τρισδιάστατο χώρο, όπου δηλώνονται όλες οι γραμματικές σχέσεις, τόσο στο επίπεδο της παραγωγικής και κλιτικής μορφολογίας, όσο και στα επίπεδα των συντακτικών δομών και της δήλωσης σημασιολογικών χαρακτηριστικών και σχέσεων. Το κοινό στοιχείο όλων των νοηματικών γλωσσών είναι η γεωμετρική οργάνωση του γλωσσικού μηνύματος στον τρισδιάστατο χώρο με την αξιοποίηση των εκφραστικών δυνατοτήτων που παρέχει η κίνηση των χεριών, η στάση και η κίνηση του σώματος, η χρήση του βλέμματος και η έκφραση του προσώπου. Με αυτά τα δεδομένα, η άρθρωση και η δομή των γλωσσικών σημείων που συνθέτουν το γλωσσικό μήνυμα σε μια νοηματική γλώσσα, αντικαθιστούν την «ακουστική εικόνα» των ομιλούμενων γλωσσών με μια «οπτική εικόνα».

Οι κύριες τεχνολογίες που αναπτύσσονται αυτή τη στιγμή στο πεδίο της έρευνας στη ΝΓ σχετίζονται με την αναγνώριση και την παραγωγή ΝΓ και αντλούν από αντίστοιχα επιτεύγματα της Γλωσσικής Τεχνολογίας. Οποιαδήποτε εξέλιξη όμως στο πεδίο προϋποθέτει τη γλωσσολογική ανάλυση των ΝΓ. Η ανάλυση αυτή βασίζεται κυρίως σε σώματα νοηματικής γλώσσας μέσω των οποίων περιγράφονται τα κύρια χαρακτηριστικά των ΝΓ ως προς τον τρισδιάστατο χώρο, χαρακτηριστικά που καθιστούν τις ΝΓ ιδανικές για τη μελέτη της πολυτροπικής επικοινωνίας.

Επιτεύγματα:

• Μεθοδολογία ανάπτυξης λεξιλογίου μεγάλου όγκου σε νοηματική γλώσσα
• Μεθοδολογία ανάπτυξης ορολογίας στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα (ΕΝΓ)
• Μεθοδολογία διεπαφής για κωφούς χρήστες
• Γλωσσικοί πόροι βασικού λεξιλογίου ΕΝΓ
• Γλωσσικοί πόροι ορολογίας της ΕΝΓ
• Γραμματική πυρήνα της ΕΝΓ
• Φωνολογικά επισημειωμένοι λεξικοί πόροι
• Επισημειωμένο σώμα της ΕΝΓ
• Πρωτότυπο μηχανικής μετάφρασης από γραπτά ελληνικά σε ΕΝΓ
• Σειρά προϊόντων και τεχνολογιών ΝΓ (ΝΟΗΜΑ, Παιδικό λεξικό ΕΝΓ, ΔΙΟΛΚΟΣ, Μαθαίνω τα νοήματα, Δακτυλικό πληκτρολόγιο κ.ά.)

Ερευνητικοί και αναπτυξιακοί στόχοι:

• συλλογή και επισημείωση πόρων με στόχο την υποστήριξη της ανάπτυξης λεξικών, γραμματικών μοντέλων και εκπαιδευτικού λογισμικού
• μηχανική μετάφραση, σύνθεση και αναγνώριση ΝΓ
• γλωσσολογική ανάλυση της ΕΝΓ με στόχο την πλήρη γραμματική περιγραφή και μοντελοποίησή της και την υποστήριξη της αναγνώρισης και σύνθεσης ΝΓ
• δυναμική σύνθεση ΝΓ με βελτιωμένες επιδόσεις των εικονικών βοηθών